De guinea worm is een een lange, dunne parasiet met een menselijke gastheer. Het is een rondworm. De worm is zo dun als spaghetti en wordt een halve meter tot een hele meter lang. De larven van de guinea worm leven in watervlooien. Als mensen water drinken met besmette watervlooien erin, sterven de watervlooien na het opdrinken, maar de larven van de guinea worm niet.
De larven
De wormen paren in het lichaam van de gastheer. Daarna sterven de mannetjes, de vrouwtjes niet. Zij groeien ongeveer 2,5 cm per week. De vrouwtjesworm blijft ongeveer een jaar in het lichaam van de gastheer groeien. Ze blijven in de darm en na een poosje dringen ze door de darmwand heen naar bindweefsel in buik- of borstholte.
Een jaar later
En dan….komt de kop naar buiten. De kop van de worm komt gewoonlijk uit een arm of een been. Eerst vormt zich een blaar die daarna een zwerende wond wordt die zo verschrikkelijk veel pijn doet, dat de gastheer de dringende neiging voelt de arm of het been in water onder te dompelen. De worm kruipt iedere dag een stukje verder uit het lichaam van de gastheer. Dit proces kan maanden duren.
Water
De worm heeft water nodig om larven te werpen. Zodra ze water voelt, doet ze dit. Honderdduizenden larven. Deze larven worden opgegeten door watervlooien. Als mensen water drinken met besmette watervlooien erin, sterven de watervlooien na het opdrinken, maar de larven van de guineaworm niet…..
Afrika, het Midden-Oosten en Zuid-Azië
Rond 1900 kwamen de wormen overal voor in Afrika, het Midden-Oosten en in Zuid-Azië. Maar, omdat ze voor hun levenscyclus afhankelijk zijn van water met watervlooien erin, verdwenen ze in de streken waar men de beschikking kreeg over schoon water.
Tachtig jaar later waren er nog ongeveer 3,5 miljoen dragers.
De strategie
De strategie om de ziekte uit te roeien is tamelijk eenvoudig:
voorlichting geven hoe het drinkwater gefilterd kan worden
wanneer de worm z’n kop laat zien uit het water blijven
Deze strategie is natuurlijk niet eenvoudig te realiseren in arme landen waar een tekort aan schoon drinkwater en een slechte infrastructuur is (hoe kom je bij de mensen die je moet voorlichten?) Maar evengoed daalde dankzij deze strategie in Mali het aantal dragers van 10.000 tot 400, in 14 jaar tijd.
Sudan en Ghana
Nu woont het merendeel van de dragers in Sudan en Ghana. Dit als gevolg van de burgeroorlogen waardoor het weer moeilijk is mensen te bereiken om ze voor te lichten. Medische diensten in Afrika zijn erg alert op dragers, want 1 drager kan meerdere dorpen besmetten.
Streefjaar
Het streefjaar om de ziekte uitgeroeid te hebben was 1995. Dat is niet gelukt. Het streefjaar werd toen 2009, maar ook dit is niet gelukt.
Behandeling
Er zijn geen medicijnen om de worm te verwijderen. Er kan wel antibiotica voorgeschreven worden om de bijbehorende bacteriële infecties te bestrijden. En er kunnen natuurlijk pijnstillers voorgeschreven worden. Maar de worm zelf kan alleen handmatig of operatief verwijderd worden.
